به گزارش سلامت نیوز به نقل از indiatimes، خواب یکی از پایه‌های غیرقابل‌چشم‌پوشی برای یک زندگی سالم است. از سلامت قلب و مغز گرفته تا کنترل وزن، خواب کافی و باکیفیت نقشی حیاتی دارد. با این حال، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که نحوه‌ی خوابیدن ما ممکن است به اندازه‌ی مدت زمان خواب اهمیت داشته باشد.
مطالعه‌ای منتشرشده در مجله‌ی PLOS Biology با بررسی بیش از ۷۷۰ فرد بزرگسال سالم نشان داده است که خواب انسان‌ها را می‌توان در پنج دسته‌ی متفاوت جای داد. هر کدام از این تیپ‌های خواب با الگوهای خاصی از فعالیت مغزی و ویژگی‌های روانی مرتبط‌اند.
به گفته‌ی پژوهشگران، حتی اگر دو نفر دقیقاً به یک اندازه بخوابند، ممکن است یکی از آنها احساس شادابی و تمرکز بیشتری داشته باشد، در حالی‌که دیگری همچنان خسته و بی‌حال باشد.
۱. بدخواب ها (Poor Sleepers)
این گروه بیشترین مشکل را با خواب دارند: سخت به خواب می‌روند، شب‌ها چندین بار بیدار می‌شوند و صبح احساس خستگی میکنند.اسکن مغزی نشان می‌دهد مغز آنها برای جبران کم‌خوابی بخش‌های توجه و حرکتی را بیش از حد فعال می‌کند.
نشانه‌های سلامتی: اضطراب، افسردگی، تحریک‌پذیری و ضعف تمرکز.
راه‌حل: اصلاح بهداشت خواب (ساعات منظم، محیط تاریک و آرام)، استفاده از رفتاردرمانی شناختی برای بی‌خوابی (CBT-I) و کاهش استرس.
۲. خواب‌تاب‌آورها (Resilient Sleepers)
این افراد ممکن است استرس یا ناراحتی‌های روحی را تجربه کنند، اما کیفیت خوابشان خوب است. در واقع، خواب آنها تحت تأثیر احساسات منفی قرار نمی‌گیرد.
نشانه‌های سلامتی: تاب‌آوری بالا در برابر فشارهای روانی.
راه‌حل: مراقبت از سلامت روان، انجام تمرین‌های آرام‌سازی و توجه به علائم افت خواب در شرایط استرس‌زا.
۳. افرادی که قرص خواب مصرف میکنند (Sleep Aid Users)
افرادی که برای خوابیدن به دارو یا مکمل متکی‌اند. این گروه معمولاً از حمایت اجتماعی خوبی برخوردارند، اما عملکرد حافظه و تمرکزشان پایین‌تر است.
نشانه‌های سلامتی: وابستگی به دارو، کاهش حافظه یا تمرکز.
راه‌حل: استفاده‌ی کوتاه‌مدت از دارو، بررسی علت اصلی بی‌خوابی، و جایگزینی روش‌های غیردارویی مانند CBT یا مدیتیشن.
۴. کم‌خواب‌ها (Short Sleepers)
این دسته معمولاً کمتر از ۶ تا ۷ ساعت در شب می‌خوابند و با وجود ظاهراً عملکرد طبیعی، در تنظیم احساسات یا کنترل خشم ضعف دارند.
نشانه‌های سلامتی: خستگی مزمن، ضعف در تمرکز و افزایش تحریک‌پذیری.
راه‌حل: افزایش مدت خواب، استراحت در طول روز و پرهیز از مصرف محرک‌ها در ساعات پایانی شب.
۵. خواب‌پریشان‌ها (Disturbed / Fragmented Sleepers)
افرادی که خوابشان مرتب قطع می‌شود — به‌دلیل بیداری‌های مکرر، خر و پف، یا مشکلات تنفسی. این نوع خواب با کاهش توان شناختی، اضطراب و فشار خون بالا مرتبط است.
نشانه‌های سلامتی: بیداری‌های متعدد شبانه، خروپف، یا استرس بالا.
راه‌حل: بررسی احتمال آپنه خواب، ایجاد محیط خواب آرام و خنک، و مشاوره با پزشک متخصص خواب.
اهمیت پژوهش
این تحقیق دیدگاه سنتی «خواب خوب در برابر خواب بد» را کنار می‌گذارد و نشان می‌دهد که خواب پدیده‌ای چندبعدی است با ارتباطاتی میان ویژگی‌های روانی، اجتماعی و مغزی.
با این حال، پژوهشگران تأکید میکنند که این مطالعه فقط یک «عکس لحظه‌ای» از شرکت‌کنندگان است و نمی‌توان از آن نتیجه گرفت که نوع خواب علت مستقیم مشکلات روانی یا جسمی است.
چرا باید برای شما مهم باشد
شناخت تیپ خواب خودتان گام نخست برای بهبود سلامت مغز و روان است. اگر بدانید که مثلاً خواب شما کوتاه است یا تکه‌تکه می‌شود، می‌توانید اقدامات هدفمندتری انجام دهید.
خواب تنها درباره‌ی انرژی روزانه نیست؛ بلکه مستقیماً با مغز، تعادل احساسی و حتی عملکرد شناختی شما ارتباط دارد.
نظر شما